Emoji’s en uitroeptekens: ja :) of nee!

Emoji’s en uitroeptekens: ja 🙂 of nee!

Lui, overbodig en ordinair óf een welkome aanvulling op ons (online) taalgebruik? Emoji’s en uitroeptekens kunnen flink wat emoties oproepen. Als je de krochten van het internet afstruint, ontdek je allerlei argumenten voor en tegen. Dus wat doe je dan: wel of niet gebruiken? Lees verder voor 4 praktische tips!

Een korte geschiedenis van

Eerst even terug naar de basis. Waar is een uitroepteken officieel voor bedoeld en sinds wanneer zijn we emoji’s gaan gebruiken? Dat je een uitroepteken schrijft om ergens nadruk op te leggen of voor een uitroep, daar zijn de meeste mensen het over eens. Maar we zijn er misschien een beetje in doorgeslagen (kuch, je weet wie je bent!!!!). Toch is nadruk willen geven aan een tekst helemaal niet zo gek. Waarschijnlijk heeft het uitroepteken een Latijnse afkomst en dus een lange geschiedenis. In het Latijn werd achter zinnen namelijk het woord io gebruikt: een uiting van vreugde, een soort hoera.¹ Door de jaren heen verdween de ‘o’ en dan hoef je de overgebleven ‘i’ alleen nog om te draaien voor een uitroepteken.

Emoji’s zijn een stuk jonger. Hoewel er discussie bestaat over of emoticons niet al veel eerder voorkwamen of dat dit typefouten waren, was de eerste keer dat ze bewust werden gebruikt in 1982, door Scott Fahlman. Deze hoogleraar computerwetenschappen wilde voor heldere communicatie binnen zijn team zorgen door de blije emoticon : ) te gebruiken voor grappige berichten en de sippe : ( voor serieuze.² Daarmee komen we ook aan bij het verschil tussen emoticons en emoji’s: de tekens zelf (zoals in de vorige zin) zijn een emoticon, maar wordt het echt een plaatje, dan hebben we het over emoji’s. De eerste werden in 1999 gemaakt door de interface designer Shigetaka Kurita en nu kunnen we eigenlijk al niet meer zonder.

Tegen: het ‘schreeuwerig, irritant, opdringerig’-argument

Maar niet iedereen is enthousiast over de opkomst van emoji’s of het veelvuldig gebruik van uitroeptekens. Daar valt zeker iets voor te zeggen: die vier uitroeptekens hierboven zijn je hoe dan ook opgevallen en in eerste instantie waarschijnlijk niet op een positieve manier (totdat je hopelijk de ironie begreep). Je krijgt er meteen een opgejaagd gevoel van en het komt schreeuwerig en irritant over.

Uitroeptekens

Een schrijftip die vaak voorkomt, is: gebruik uitroeptekens met mate. Maar het strengere tegen-kamp kan één uitroepteken soms ook al too much vinden. Zeker in slogans zouden ze de betrouwbaarheid juist verminderen en sterke merken zoals Nike of Apple gebruiken het leesteken dan ook helemaal niet.³ Grappig genoeg komen ze wél voor op de website van deze weg-met-het-uitroepteken-helden; practice what you preach is moeilijk, zeker als we het over een onschuldig en handig leesteken hebben.

Toch zijn we van mening dat uitroeptekens zeker irritant kunnen zijn (met nadruk op kunnen), maar ook juist iets toevoegen. Ja, de hele context draagt al bij aan het overbrengen van een boodschap – denk aan witruimte, lettertypen, lettergrootte en kleur –, maar een tekst zelf en dus ook de leestekens zijn daar onderdeel van. Alles telt mee en het is zonde om een hele categorie niet in te zetten. Dat is niet lui, maar optimaal gebruik maken van je mogelijkheden.

Emoji’s

Informeel en ondeskundig. Zo kan het verkeerd gebruiken van emoji’s zeker overkomen. Stuur je een zakelijke mail met de gekleurde karakters, dan word je niet meteen als warmer of vriendelijker ervaren en je lijkt zelfs minder informatieve antwoorden terug te krijgen.⁴ No bueno, maar wat als we naar marketingdoeleinden kijken? Daar kan het twee kanten op. Webcare-medewerkers werden door het gebruik van smileys wél als warmer ervaren, maar tegelijkertijd ook minder deskundig. Voor het afhandelen van klachten, waarbij deskundigheid belangrijk is, kun je ze dus beter laten. Maar wil je juist een band opbouwen met een klant, dan werken ze misschien wel in je voordeel.⁵

Miscommunicatie is een ander belangrijk tegenargument. Want ervaren we emoji’s wel allemaal op dezelfde manier? Onderzoek wijst uit dat wat de een beschouwt als een positieve emoji, bij de ander juist een negatief gevoel oproept.⁶ En dan maakt het besturingssysteem van je telefoon ook nog uit, want op Android kunnen ze er net weer even anders uitzien dan bij Apple. Denk dus goed na over welke emoji je gebruikt – de grijnzende wordt nog wel eens anders opgevat – en check bijvoorbeeld bij collega’s hoe zij iets lezen.

De niet-twijfelaars vind je in het voor-kamp. Zij vragen zich niet af óf, maar hoe je emoji’s in moet zetten.⁷ En misschien ook wel terecht, want de ervaring is dat mails vaker worden geopend als er een emoji in de onderwerpregel staat. Maar wel met de belangrijke kanttekening: alleen als de rest klopt. Heb je een goede, niet-misleidende onderwerpregel, dan geeft de juiste emoji net dat beetje extra en is het de cherry on top.⁸ Maar een slechte tekst wordt door emoji’s nóg slechter. Denk maar aan je spambox, waar clickbait-achtige onderwerpen met veel emoji’s om je aandacht vechten. Die open je nooit, toch?

Interessant is dat we het enthousiasme van onze eigen teksten overschatten. Mails worden over het algemeen veel neutraler gelezen dan hoe jij ze bedoelde. Schrijf je dus een neutrale mail, dan wordt die misschien wel als negatief ervaren. Gooi je er een emoji of uitroepteken tegenaan, dan ben je niet meteen ‘overdreven vrolijk’, maar eerder ‘normaal enthousiast’.⁹

Non-verbale communicatie

De voorstanders zien emoji’s daarbij als een verrijking en toevoeging van onze taal. Het is de digitale variant van non-verbale communicatie. Je kan onmogelijk zien dat iemand aan de andere kant van het scherm met haar ogen rolt, maar de juiste emoji kan prima sarcasme overbrengen. Nog beter dan als je het alleen met leestekens probeert.¹º Daarbij worden we er niet slechter of luier van. Misschien zelfs wel creatiever! Jongeren kunnen zichzelf goed uitdrukken met de nieuwe beeldtaal, maar passen zich ook moeiteloos aan als ze bijvoorbeeld met hun opa communiceren.¹¹

Conclusie

Niet alle uitroeptekens zijn gelijk. Just do it is veel sterker met een punt dan een uitroepteken en de 5 uitroeptekens in die mail van je collega komen wel heel heftig over. Maar laat jij hem in een appje juist weg, dan vraagt de ander zich misschien af of er iets aan de hand is (denk aan iemand die met ‘ok’ reageert). Waar en aan wie je schrijft bepaalt wat gepast is.

Is dat een uitroepteken of emoji in je oneliner of slogan? Waarschijnlijk niet, maar in korte tekstjes, zoals posts of advertenties op social media of de onderwerpregel van mailings, loods je de lezer makkelijk door de tekst heen en trek je de aandacht. En dat is precies wat nodig is ten tijde van de content shock: maak je het de lezer niet gemakkelijk, dan is die weg.

4 tips: de perfecte balans

Hoe baan je je een weg door het doolhof van uitroeptekens, emoji’s, context en gepastheid? We hebben een paar tips voor je op een rijtje gezet:

Gebruik nooit meer dan 1 uitroepteken achter elkaar en geef jezelf een maximum van 1 per alinea.
Eindigt vervolgens elke alinea met een uitroepteken? Zoek dan de Backspace-knop toch nog even op. Matig is the way to go: anders zwak je de boodschap juist af.
Op persoonlijk vlak kun je met emoji’s gewoon gaan. Mail je naar de hoogste baas of een nieuwe klant? Probeer dan eerst even aan te voelen wat de stijl van de ander is (sowieso een goede tip voor communicatie).
Neem emoji’s mee in de huisstijl voor een project of bedrijf. Wat wil je uitstralen en welke emoji’s passen daar wel of juist niet bij?

Veel succes!

PS Ja, je leest het goed: afsluiten met een uitroepteken – heel gewaagd.

Bronnen & verder lezen

¹ https://onzetaal.nl/taaladvies/vraagteken-en-uitroepteken/

² https://www.quest.nl/maatschappij/taal/a25617200/ontstaan-emoticons/

³ https://www.onlinemarketing.triplepro.nl/content-marketing-artikelen/weg-met-de-uitroeptekens-in-je-content-marketing

⁴ https://in.bgu.ac.il/en/pages/news/smiley_emojis.aspx

⁵ https://www.marketingfacts.nl/berichten/emoji-in-webcare-wel-of-niet-doen

⁶ https://grouplens.org/site-content/uploads/Emoji_Interpretation.pdf

⁷ https://www.frankwatching.com/archive/2020/01/25/emojis-online-marketing-infographic/

⁸ https://www.newsletter2go.nl/blog/emoji-in-emailmarketing/

⁹ https://www.businessinsider.nl/uitroeptekens-je-e-mails-gebruiken-natuurlijk-moet-dat-en-wel-hierom/